8
Wie is er bang voor de grote boze wolf?
De wolf heeft altijd in onze nabijheid geleefd. In sommige samenlevingen wordt hij bewonderd om zijn kracht en intelligentie. Maar vaker roept hij de associatie met gevaar en dreiging op. In onze taal en in onze verhalen staat hij meestal symbool voor agressie en vraatzucht.
Vanaf de 15e eeuw houden mensen vee en landbouwdieren op een steeds grotere schaal. Daarmee worden deze dieren een aantrekkelijke prooi voor wolven, helemaal in tijden van voedselschaarste. Logischerwijs gaan mensen de wolf steeds meer als een bedreiging zien, voor hun vee en voor zichzelf.
Vanaf de 16e eeuw worden wolven fanatiek bejaagd. Er worden wolvenjachten georganiseerd en premies uitgeloofd. Gedode wolven worden ritueel opgehangen aan stadspoorten of staken. Angst en fascinatie maken van de wolf
een monster. In het Frankrijk van 1760 zou een ‘wolfachtig beest’ tientallen mensen op bloederige wijze hebben gedood. Tijdens de zoektocht naar het ‘Beest van Gévaudan’ worden talloze wolven afgeschoten.
De weerwolf verenigt angst en fascinatie. Verhalen over dit fantasiewezen worden al sinds de oude Grieken verteld, maar in de 16e en 17e eeuw hebben ze heel reële gevolgen. Onder druk van toegenomen wolvenangst en religieuze onrust worden mensen van weerwolverij beschuldigd. Duizenden mensen belanden op de brandstapel, tijdens processen die sterk aan de heksenprocessen doen denken.
In onze taal en in onze sprookjes echoën de angst en dreiging nog steeds door. Wie gulzig eet, eet als een wolf. Wie zich aardig voordoet, maar dat niet is, is een wolf in schaapskleren. In een sprookje als Roodkapje is de wolf een sluwe menseneter. Maar de dreiging wordt altijd overwonnen: in De Zeven Geitjes doden de geitjes het ‘ondier’ en dansen vrolijk om zijn lijk.
Who’s afraid of the Big Bad Wolf?
The wolf has always lived nearby humans. In some societies the wolf is admired for its strength and intelligence. But more often the wolf is associated with threat and danger. In language and in stories the wolf is commonly used as a symbol for aggression and ravenous hunger.
From the 15th century, people kept livestock and farm animals at an ever-increasing scale. These animals became attractive prey for wolves, especially in times of food scarcity. Logically people began to see the wolf more and more as a threat, to their livestock and to themselves.
From the 16th century, the wolf was fanatically hunted, often in organized hunts with bounties awarded. Slain wolves were ritualistically hung from city gates or put on stakes. Fear and fascination turned the wolf into a monster. In France in 1760 a ‘wolf-like beast’ is said to have viciously killed dozens of people. During the search for the ‘The Beast of Gévaudan’ which proceeded, countless wolves were shot.
The combination of fear and fascination is also seen in the werewolf. Stories of this fantastical creature date back to the ancient Greeks, but in the 16th and 17th centuries they resulted in very real consequences. Under pressure from increasing fear of the wolf and religious unrest, people were accused of being werewolves. Thousands ended up burned at the stake, in trials very reminiscent of those of witches.
Threat and fear still echo in language and fairy tales. If you skipped a meal, you might be hungry like a wolf. Those only pretending to be kind, are a wolf
in sheep’s clothing. In fairy tales such as Little Red Riding Hood, the wolf is a sly beast which devours humans. But the threat is always overcome: in the Three Little Pigs the Big Bad Wolf cannot destroy the third little pig’s house of bricks and is boiled and eaten by the pigs after his infiltration through the chimney lands him into a cauldron of boiling water.
