Collectie en Immaterieel erfgoed
De collectie van GRID Groningen
De collectie van GRID Grafisch Museum bestaat uit grafische machines en persen, grafische gereedschappen, werken op papier, grafische curiosa en documenten die de geschiedenis, maar ook het nu laten zien van het gedrukte woord en beeld. Van schoolplaat tot kunstenaarsboek, van verguldpers tot cliché en van grafisch speelgoed tot grafiek; je vindt het allemaal in GRID.
De collectie kent enkele nagenoeg complete inrichtingen zoals die van Stoomdrukkerij Mulder uit Oude Pekela, clichéfabriek De Poel uit Groningen en het overgeleverde deel van de drukkerij-inventaris van de Groninger drukker-kunstenaar Hendrik Werkman.
Duik verder in onze collectie door hieronder een selectie topstukken te bekijken!
Klik op de afbeelding en ontdek meer.
Collectie Groningen
Collectie Groningen is een samenwerking van alle erfgoedorganisaties in de provincie Groningen.
Op de website www.collectiegroningen.nl kunt u topstukken uit allerlei Groninger collecties bekijken, waaronder ook van GRID.
Immaterieel erfgoed
Het Kenniscentrum Immaterieel Erfgoed Nederland heeft in 2022 de drukkunst opgenomen in de Inventaris Immaterieel Erfgoed Nederland. De initiatiefnemers van de bijschrijving van de drukkunst zijn GRID Grafisch Museum in Groningen, het Nederlands Steendrukmuseum in Valkenswaard en het Huis van het Boek in Den Haag.
Onder de bijschrijving vallen de klassieke druktechnieken (zoals de hoogdruk, diepdruk, vlakdruk en doordruk).
Benieuwd naar al het immaterieel erfgoed in Nederland?
Bekijk de volledige inventaris op www.immaterieelerfgoed.nl.
Hoogdruk
(houtdruk, linosnede)
Bij hoogdruk ontstaat er een beeld door het weg gutsen van delen van het oppervlak in hout of linoleum. De hooggelegen gedeelten worden ingeïnkt en vervolgens afgedrukt. Het houtblok of linoleum is vergelijkbaar met een stempel. Het principe lijkt misschien eenvoudig, maar het wegsnijden van hout of linoleum kan niet ongedaan worden gemaakt. Dat betekent dat je berekend te werk moet gaan, want een vergissing kan niet worden teruggedraaid. Verschillende houtsoorten maken het gutsen en snijden zwaar of minder zwaar en bieden diverse nerfpatronen. Bij de linosnede is het materiaal gemakkelijker te bewerken omdat het zachter en soepeler is.
Diepdruk
(ets, aquatint)
Terwijl bij hoogdruk het oppervlak rond de voorstelling wordt weggesneden, wordt bij diepdruk de voorstelling aangebracht door te krassen in een gladgepolijste plaat. Bij de ets wordt de voorstelling in een koperen of zinken plaat met een zuurbestendige waslaag gekrast. Vervolgens wordt de plaat ondergedompeld in een zuurbad. Door het zuur worden de lijnen dieper uitgebeten. De gereinigde plaat met uitgebeten lijnen wordt ingesmeerd met inkt en vervolgens wordt het oppervlak weer volledig schoongemaakt. De inkt blijft achter in het uitgebeten lijnenspel. Onder druk van een etspers wordt het papier, dat wat vochtig moet zijn, in de lijnen en groeven geperst en neemt het de inkt op.
Vlakdruk
(lithografie of steendruk)
Lithografie is een vlakdruktechniek; er zijn geen hoge of lage delen op de drukplaat. Het basisprincipe bij lithografie is dat water en vet elkaar afstoten. Eerst wordt de steen gepolijst om hem vlak te maken, daarna wordt met vet krijt of vette inkt de afbeelding aangebracht. Vervolgens wordt de steen ingesmeerd met een mengsel van Arabische zure gom en talkpoeder. Dit mengsel fixeert de tekening en maakt de steen ruw daar waar niet getekend is. Hierna wordt met terpentine de steen schoongeveegd. De vette delen blijven zitten. Nu kan het afdrukken beginnen. De steen wordt nat gemaakt, maar waar de vette tekening staat, blijft de steen droog. De inkt hecht zich alleen aan de droge oppervlakken van de steen. Tot slot wordt de afbeelding op de lithopers in spiegelbeeld afgedrukt.
Doordruk
(zeefdruk)
Een zeefdrukraam, bespannen met fijn gaas van zijde, polyester of staal, wordt voorzien van een laag lichtgevoelige vloeistof. Samen met het sjabloon of een tekening op transparant, wordt het in de belichtingstafel belicht. Na afloop is op de belichte delen de vloeistof gestold. Van de onbelichte delen wordt de vloeistof weggewassen. Op die plekken is het gaas nog open en kan er inkt doorheen. De laatste handeling is het met een rakel uitsmeren van de inkt over het raam. Op het papier eronder verschijnt dan de afbeelding. Dit proces kan herhaald worden met verschillende kleuren en vormen die naast of over elkaar worden gedrukt.
